استفاده از حلب برای نگهداری عسل

توصیه و هشداری به تمامی همکاران زنبوردار 
با توجه به فصل برداشت عسل که نتیجه زحمات یکساله شما زنبورداران پرتلاش می باشد اهتمام به موار ذیل می تواند در حفظ خواص عسل شما که با مشقت فراوان و با هوشمندی و مهارت تمام توسط زنبورعسل تولید شده است موثر باشد.
1 - نگهداری عسل در دبه های پلاستیکی مطلوب نیست. دبه های پلاستیکی مرسوم که اغلب توسط زنبورداران برخی از استان ها از جمله استان خراسان و .. جهت نگهداری و انبارداری عسل های فله در اوزان بالای 10 کیلو و اغلب 25 تا 30 کیلو مورد استفاده قرار می گیرد و به دبه های خیارشوری معروف هستند از نوعی پلی اتیلن منشا گرفته از نفت به نام پلی اتیلن سبک (به اختصارLDPE) تولید می شوند. این نوع پلی اتیلن به صورت بسیار وسیع در صنایع غذایی و ساخت وسایل پلاستیکی آشپزخانه مورد استفاده قرار می گیرند.
اما نگرانی هایی بابت نگهداری عسل در این ظروف وجود دارد از جمله مهاجرت مواد شیمیایی این دبه ها به داخل عسل مخصوصا در دماهای بالا در هنگام رس گیری و به مدت طولانی وجود دارد و یا این که گاها برخی از این دبه ها از مواد بازیافتی تهیه و تولید می شوند و مشکلاتی از این دست وجود دارد. در برخی از شرایط حتی برخی از زنبورداران از دبه های دست دوم خیارشور و یا حتی سرکه استفاده می کنند و از آن جایی که عسل جاذب رطوبت و بو است و عطر و طعم عسل یکی از ویژگی های مهم عسل طبیعی است گاها مشاهده میشود که عسلی که با آن مشقت تولید شده مزه و طعم سرکه و یا ترشی گرفته است و مشتری پسندی آن به شدت کاهش می یابد.

البته که در شرایط کنونی و شرایط بد اقتصادی و افزایش قیمت این نوع ظروف این که خواسته باشیم عنوان کنیم کلا از این ظروف استفاده نشود امری غیرمنطقی است اما می شود با راهکارهایی طعم و مزه و مهمتر از آن خواص این نعمت بهشتی را حفظ کرد
حتی الامکان اگر قصد دارید از دبه های پلاستیکی برای ذخیره عسل استفاده کنید سعی شود از دبه های با کیفیت و دست اول استفاده شود و یا حدالمقدور از دبه های عسل سال گذشته که به طور کامل و به خوبی شسته شده اند استفاده شود. استفاده از دبه های دست دوم ترشی و سرکه و خیارشور که به خوبی هم شسته و ضدعفونی نشده اند مشکل بدطعم کردن عسل و حتی بار میکروبی را بدنبال خواهند داشت لذا توصیه ما این است که اگر این امکان نیز فراهم است از حلب های بهداشتی دست اول استفاده شود که گزینه تا حدودی مناسب تر است
مزیت دبه های پلاستیکی
قیمت مناسب تر (دبه پلاستیکی نو 10 تا 12 هزار تومان) در مقایسه با حلب بهداشتی ( حدود 18 هزار تومان) - جابجایی ساده تر و آسان تر - رنگ عسل به خوبی در این ظروف مشخص است و امکان تقلب هایی از جمله قاطی کردن عسل ها تا حدی مشخص است - قابل شست و شو است
معایت دبه های پلاستیک
نگرانی هایی بابت مهاجرت مواد شیمیایی از دبه به عسل وجود دارد (با توجه به pH اسیدی عسل ) این مشکل بیشتر در زمان رس گیری عسل  دیده می شود - پالت چینی دبه ها در انبار امکان پذیر نیست - درب به خوبی بسته نمی شود و امکان جذب رطوبت و بو وهمچنین تسریع در فرآیند رس بستن عسل وجود دارد.
استفاده از ظروف پلی اتیلن ترفتالات (PET) برای مواد غذایی از جمله عسل (در مقایسه با دبه های پلی اتیلنی) مناسب تر است و تقریبا بحث مهاجرت مواد شیمیایی در آن منتفی است اما مشکل این ظروف پلاستیکی گران بودن و عدم تولید در اوزان بالا  و دفرمه شدن آن در دماهای بالای 45 درجه است. امید داریم صنعت گران و تولیدکننده ها در جهت برطرف کردن این مشکل و حفظ خواص عسل راهکار عملی و منطقی و با قیمت مناسب در اختبار زنبورداران قرار دهند تا زنبورداران مجبور به استفاده از این دبه ها نشوند.
استفاده از حلب های بهداشتی دست دوم امکان آلودگی بار میکروبی عسل را افزایش می دهد. متاسفانه در طی دو سال اخیر با افزایش بی سابقه قیمت این حلب ها زنبورداران ترغیب به استفاده از حلب های بهداشتی دست دوم از جمله حلب پنیر و زیتون و .. روی آورده اند و از آن جایی که این حلب ها شست و شوی آن به سختی انجام می شود و معمولا پنبرو لبنبات بار میکروبی بالایی دارند اگر عسل در این نوع حلب ها نگهداری شوند امکان آلودگی میکروبی از جمله باکتری ها و مخمرها و به ویژه باکتری کلستردیوم بوتولینوم عامل بیماری بوتولیسم وجود دارد. به هر صورت توصیه ما استفاده از حلب های بهداشتی دست اول و با کیفیت است البته می پذیرم که قیمت بالای این حلب ها عامل محدود کننده است اما اگر نیک بیاندیشیم در جهت حفظ خواص عسل بایستی عسل در ظروف بهداشتی و با کیفیت بالا بسته بندی شود.
مزیت های حلب بهداشتی
لایه محافظ داخلی حلب ها تا حد زیادی مشکل مهاجرت مواد شیمیایی را منتفی می کند که البته برای ارائه پاسخ علمی دقیق به جهت pH اسیدی عسل و همچنین رس گیری عسل در دماهای گاها 70 درجه میزان محافظت و عدم مهاجرت این لایه داخلی به چه میزان است ؟؟ - مزیت دیگر حلب های بهداشتی پالت چینی خوب آن در انبار و حمل و نقل است
معایب استفاده از حلب
امکان مشاهده رنگ عسل فراهم نیست و زمینه تلقب به لحاظ قاطی کردن بار وجود دارد - جابجایی آن برای کارگران در تناژ بالا کمی سخت است. در حلب های دست دوم معمولا این لایه محافظ نیز از بین می رود و امکان تماس عسل با فلز وجود دارد و گاها حلب هایی عسل ذخیره میشود که کاملا زنگ زده هستند و درب ها نیز به خوبی بسته نمی شود و امکان جذب رطوبت و بو وجود دارد.

✅ لاشه و بقایای زنبورعسل داخل حلب و دبه ها مزیت و دلیلی بر کیفیت و اصالت عسل نیست و تنها بار میکروبی عسل را افزایش می دهد. متاسفانه اغلب زنبورداران و به خصوص برای عسل تغذیه ای در هنگام ذخیره عسل در این ظروف از صاف کردن عسل و جداسازی بقایای زنبورعسل از عسل خوددارای می کنند و همراه با سرپولک و لاشه و بقایای لارو و زنبورعسل و حنی زنبور زرد و زنبور قرمز بسته بندی می شود. از آن جایی که چگالی عسل خیلی بالا است در نهایت این لاشه ها و عسل تشکیل دو فاز داده و به صورت یک لایه بر روی سطح عسل قرار می گیرند و فاسد شدن لاشه ها، افزایش بار میکروبی و بد طعم شدن عسل را در پی دارد. خواهشمندیم این تفکر که عسل همراه با لاشه اصالت عسل را میرساند رو یک بار برای همیشه فراموش کنید و سعی کنید برای بسته بندی عسل در این حلب و دبه ها حتما عسل صاف شود و سرپولک ها و بقایای زنبور از عسل حذف شود. حیف است عسلی که با آن همه زحمت فراوان تولید شده است به خاطر بار میکروبی معدوم شود.
✅ فرصت کافی برای فرآوری شهد خام به زنبورعسل داده شود. تمامی فلسفه و خواص دارویی و شفابخش عسل در دو نکته مهم نهفته است: شهد غنی از قندهای ساده و مواد موثره هوشمندی زنبورعسل جهت فرآوری شهد خام و تولید عسلی که معتقدیم  زنده است و دلیل آن نیز حضور آنزیم های متعدد در آن است و به صورت پیوسته واکنش های شیمیایی به کمک آنزیم ها در آن جاری است درست مثل سلول های بدن ما البته در مقیاس و جزئیات کمتر.
هرچه زنبورعسل فرصت بیشتری برای فرآوری شهد خام و عسل نارس به عسل رسیده داشته باشد کیفیت و خواص عسل افزون می شود. کارخانه ای کوچک اما به غایت پیچیده و منظم که شبانه روز سعی در افزایش کیفیت عسل دارد و با جابجایی شهد خام بین قاب ها و تغلیظ آن و افزودن یک سری آنزیم ها و مواد ضروروی و باکتری های مفید پروبیوتیک سعی در شفابخشی این محصول ارزشمند دارد لذا خواهش ما این است که در برداشت عسل عجله ای نداشته باشید و به تصمیم زنبورعسل احترام بگذاریم. با فرآوری بیشتر زنبورعسل قندهای پیچیده طی فرآیند آنزیمی به قندهای ساده و زودهضم تبدیل می شوند، ساکارز عسل کاهش می یابد، عسل غنی از آنزیم های ضروری می شود و در یک جمله عسل عسل می شود. البته که نیک می دانم فصل جریان شهد در اغالب مراتع ایران بسیار پایین است و هر روز ممکن است که با قطع جریان شهد مرتع زنبورها اقدام با گرسنگی اقدام به مصرف عسل ها نمایند اما بپذیریم که روزی ما از عسل تولیدی کندو این عسل نیست بلکه مازاد مصرف زنبورعسل روزی ما است و می توان با یک سری اقدامات و شناخت بهتر مرتع و مدیریت مطلوب تر جمعیت در نهایت در بهترین زمان اقدام به برداشت عسل نمود. عسل های نارس معمولا رطوبت بالاتر، ساکارز بیشتر ، عطم و طعم و رنگ کمتری دارند و بعد از مدتی نیز اگر رطوبت عسل بالا باشد شروع به ترش شدن می نمایند.

🍯کندوهاتون پر از عسل تنتون سالم 🍯

✍️ مهندس بهزاد  رفاهی - 21 تیر 1398